Bezoek aan Kamp Chełmno in Polen.

Op de één na laatste dag brengen de vier vrienden een bezoek aan het vernietingskamp Chełmno in Polen. Chełmno (Pools en Duits: Kulmhof) was een vernietigingskamp van de nazi's in Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het lag ongeveer zeventig kilometer buiten Łódź, bij de stad Chełmno nad Nerem (Kulmhof an der Nehr).

Maandagmorgen vertrokken wij vanuit Valga (Estland) richting Nederland. Een lange dag gemaakt om te reizen. We vertrokken om ongeveer 10:00 uur, reden die dag 898 kilometer en parkeren de auto’s op een parkeerplaats langs de snelweg, bij een benzinepomp en restaurant. Het is er druk met vrachtverkeer, wij vinden achterin een mooi plaatsje voor de nacht. Het is inmiddels alweer 00:30 uur voor de nacht. Dinsdagmorgen om 08:00 uur opstaan, wassen en ontbijt. Na de afwas en het opruimen van de bus en camper vertrekken wij om 10:00 uur richting het de stad Chełmno. We arriveren om ongeveer 12:30 bij het museum. Hier is het nog rustig, een aantal vrijwilligers is bezig met het opbouwen van informatie borden. Een jongeman komt naar ons toe, en staat ons vriendelijk te woord. Hij is verrast met het onverwachte bezoek en helpt ons met engelstalige informatie boekjes, en opent het museum. Zo nu en dan komt hij naar ons toe, verteld wat geschiedenis en legt ons uit dat het boskamp ook indrukwekkend is.

Even wat informatie over het kamp Chełmno.

Chełmno was het eerste kamp dat speciaal was opgericht voor etnische zuivering door middel van moord. Mensen werden direct na aankomst omgebracht, veelal in gaswagens. Het ging voornamelijk om Joden en Roma die kwamen via het getto van Łódź. Ze werden in de eerste periode (de kasteelperiode) in een plaatselijk kasteel verzameld. Later, in 1944, werden de mensen in de kerk van Chełmno verzameld. De gevangenen werden in een gaswagen gedreven op het terrein waarin zij werden omgebracht. De lichamen werden daarna in de bossen van Rzuszow in massagraven gedeponeerd en later in open crematoria verbrand. Het kamp werd op 8 december 1941 geopend en gesloten in maart 1943. In 1944 werd Chełmno weer in gebruik genomen. Er werden ten minste 150.000 mensen (mogelijk 360.000) in het kamp vermoord. In de loop van de oorlog werden ook Hongaarse en Tsjechische joden en Russische krijgsgevangenen naar het kamp gedeporteerd. (bron: wikipedia)

Na een uur bij het kamp te zijn geweest rijden we naar het boskamp. Ongeveer 4 kilometer verder op. Hier aangekomen bekijken we eerst een herdenkingsmonument. We proberen het tot ons te laten door dringen wat zich hier heeft afgespeeld in de tweede wereldoorlog. Tenminste 150.000 mensen zijn hier vermoord. Het aantal kun je niet bevatten. Er zijn speciale gedenktekens en monumenten voor de joden, de zigeuners, voor een groep van Oekraïense kinderen. We lopen het bos in, komen bij een groot open veld. De bomen zijn hier door de gevangenen weg gekapt. Er moest ruimte gemaakt worden voor de massa graven, en later voor het crematorium. Uit het informatie boek leest Tiemen het volgende voor:

“When it got hot [in de summer of 1942 – author’s note] the corpses buried in the mass graves started tot decompose. “The ground moved”. The air over a lager area was poisones with reek. Typhus broke uit. The Germans stopped receiving tranports; two creamatorium furnaces were hurriedly built (you could see their chimneys), and they started to burn the bodies. The corpes were dug out of the mass graves and the Jewes (the specially formed Waldkommando) were told to burn them in the crematoria furnaces. [AIPN, GK 165/271]

Onvoorstelbaar toch, wat een ellende. Wij kunnen het maar nauwlijks bevatten wat zich hier allemaal heeft afgespeeld. We zijn onder de indruk, lopen stil zwijgend terug naar de auto’s. Tijdens de rit naar huis is het vooral stil in de auto.

Vanuit Chełmno is het nog ca 900 kilometer naar huis. We rijden verder maken een plan voor de laatste etappe. Vanavond willen we Magdeburg bereiken of misschien Hanover. Daar zoeken we dan een hotel. Woensdagmorgen schoon en fris richting huis. Dat zou fijn zijn. Niet in de laatste plaats om dat in Huize Bakker een zoon jarig is. Hoe mooi is het dan als vader Hein met cadeau’s thuis komt. Dan kunnen ze mooi hun verjaardagen samen vieren. En de andere mannen zullen ook blij zijn als ze weer thuis zijn. Het is mooi om op reis te gaan, maar thuis komen is ook altijd weer een vreugdevolle gebeurtenis. We hebben de reis ongeveer 5000 gereden, over mooi tol wegen, maar ook een zandpad met de nodige modder moesten we doorkruizen. We hadden mooie dagen met zon en 18,5 graden, maar ook sneeuw, wind en vrieskou van -11. Het was een reis geheel anders dan verwacht.

We hebben ervan genoten, het is bijzonder om dit te mogen doen. We hebben geen moment getwijfeld en hebben dit ook niet als zwaar ervaren. In tegendeel, steeds voelden wij ons vol goede moed. Bewust van het meeleven vanuit Nederland, Rusland, Roemenië van familie, broeders en zusters, vrienden en vriendinnen. Ook deden we nieuwe contacten op in Estland en kijken met veel plezier terug op de afgelopen week. Wij zijn dankbaar voor jullie meeleven, mochten de zegen van de HERE ervaren en zijn onder de indruk van hoe Hij ons God alles regeert en in stand houd. Geen ding overkomt ons bij geval, het is alles door Zijn hand en uit Zijn hand.

Tijdens onze laatste stop, vlak bij Poznan stopte er een Skoda Fabia naast ons. Ik vergat u het bijna te vertellen We vonden bij het opruimen van de bus nog een paar laatste Russische Bijbels. Toen er vanmiddag een Rus naast ons ging parkeren zagen wij een kans om de laatste Bijbels ook weg te geven. “Gedraagt u als wijzen ten op zichte van hen die buiten staan, maakt u de gelegenheid ten nutte.” (Kolossezen 4: 5) De Rus liep terug naar zijn auto naast ons, Met het raam van de camper open vroeg ik hem, ‘waar woon je in Rusland, hij antwoorde en zei: “vlakbij Moscow’. Ik vertelde hem dat wij naar Rusland zijn geweest met Bijbels, dat we er nog een paar over hadden in onze bus. Tiemen en Johan gaven hem de Bijbels, en deze man bedankte ons daarvoor. Hij was – voor zover ik begreep – niet een actief kerklid. Hij was in elk geval blij met de Bijbels en beloofde dat hij ze mee zou nemen naar Rusland en ook zelf uit zou lezen. Ik hoop en bid dat deze man bij het lezen geraakt wordt door het evangelie. Voor de man vertrok nam hij een foto van ons. My new friends, thank you and goodbye.

Dit lijkt mij een prima afsluiting van ons verslag. We hebben nog 706 kilometer te gaan. We verlangen er naar om weer thuis te zijn. We zullen nog vaak terugdenken aan deze reis. Een uitgebreid rapport van onze belevenissen gaan we bespreken met de Stichting Hulp aan verdrukte en vervolgde Christenen. De vergadering daarvoor is al gepland. We zullen voor de andere geplande reizen met elkaar moeten overleggen hoe nu verder. Duidelijk is wel dat de HERE ons en niet alleen ons maar alles en iedereen in het oog heeft. Hij gaat Zijn weg met deze wereld. Namens Johan, Tiemen, Hein en mijzelf. Gods zegen en tot ziens.